«Առողջ մայրություն․ հետծննդյան հոգեկան առողջության խթանում» ծրագիրը կաջակցի կանանց համար որակյալ հոգեսոցիալական ծառայությունների ներդրմանը

Շուրջծննդաբերական (հղիության, ծննդաբերության և հետծննդյան) շրջանը կանանց կյանքի ամենազգայուն և բարդ ժամանակահատվածներից է, որը պահանջում է հատուկ ուշադրություն և աջակցություն՝ մասնավորապես հոգեկան առողջության խնդիրների կանխարգելման տեսանկյունից: Հղիությունը և ծննդաբերությունից հետո մինչև մեկ տարի ընկած շրջանը հայտնի է որպես պերինատալ շրջան և կանանց մոտ հոգեկան առողջության խնդիրների նկատմամբ խոցելիության ժամանակահատված: Յուրաքանչյուր հինգերորդ կինն այս ժամանակահատվածում ունենում է հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիրներ։

Այս հիմնահարցերը քննարկվեցին մարտի 31-ին Երևանում՝ «Առողջ մայրություն.հետծննդյան հոգեկան առողջության խթանում» ծրագրի մեկնարկին նվիրված միջոցառման ժամանակ, որը կազմակերպել էր «Կանանի» սոցիալ-հոգեբանական կենտրոն հասարակական կազմակերպությունը։

Ենթադրամաշնորհային այս ծրագիրն իրականացվում է Եվրոպական միության կողմից ֆինանսավորվող «Իրավունքներ, ծառայություններ, մասնակցություն. Հայաստանում հոգեկան առողջության համապարփակ շրջանակի խթանում» ծրագրի շրջանակում, որն իրականացվում է Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի, Ժողովրդավարության զարգացման հիմնադրամի, Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների օրակարգ ՀԿ-ի, Հոգեկան առողջության հայկական ասոցիացիայի կողմից։

Միջոցառմանը ներկա էին ՀՀ Առողջապահության նախարարության, Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության,  կանանց իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող հասարաակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ,  ՀՀ ծննդատների մանկաբարձ-գինեկոլոգներ, հոգեբաններ։

«Ծրագրի նպատակն է աջակցել շուրջծննդաբերական շրջանում գտնվող կանանց համար որակյալ հոգեսոցիալական ծառայությունների ներդրմանը՝ ի նպաստ վերջիններիս հոգեհուզական վիճակի կարգավորման: Նախատեսվում է իրականացնել մշտադիտարկում ՀՀ ծննդատներում հոգեսոցիալական ծառայությունների վերաբերյալ, ստեղծել ուղեցույց շուրջծննդաբերական շրջանի կանանց հոգեկան առողջության և մասնագիտական ուղղորդումների վերաբերյալ, ինչպես նաև իրականացնել ՇՄԶ կրեդիտավորված վերապատրաստումներ ՀՀ ծննդատների աշխատակիցների՝ մասնավորապես մանկաբարձ -գինեկոլոգների, մանկաբարձուհիների համար։ Ծրագիրն իրականացվելու է ՀՀ բոլոր մարզերում, ներառյալ Երևան քաղաքը» – նշեց «Կանանի» հասարակական կազմակերպության նախագահ Քրիստինա Բաղդասարյանը։

Ծրագրի արդյունքներով 12 մանկաբարձ – գինեկոլոգներ, մանկաբարձուհիներ և ծննդատան աշխատակիցներ ձեռք կբերեն հուզական այրման նշանների ճանաչման և կանխարգելման հմտություններ, 121 մանկաբարձ – գինեկոլոգներ և ծննդատան աշխատակիցներ կբարելավվեն զգայուն հաղորդակցման հմտությունները, ձեռք կբերեն գիտելիքներ շուրջծննդաբերական շրջանում գտնվող կանանց հոգեկան առողջության խնդիրների ճանաչման, կանխարգելման և մասնագիտական ուղղորդման վերաբերյալ։

«2024 թ․ հունվարից Եվրոպական միության ֆինանսական աջակցությամբ մեկնարկել ենք «Իրավունքներ, ծառայություններ և մասնակցություն․ Հայաստանում հոգեկան առողջության համապարփակ շրջանակի խթանում» եռամյա ծրագիրը, որի շրջանակում մշակում ենք հոգեկան առողջության մասին օրենքը, ոլորտային բազմաթիվ ուղեցույցներ, պիլոտավորում ենք իրավունքահեն և մարդակենտրոն ծառայություններ, մասնագիտական հմտություններ ենք փոխանցում դպրոցի հոգեբաններին, ընտանեկան բժիշկներին։ Պատահական չէր, որ մենք կարևորեցինք նաև շուրջծննդաբերության շրջանում կանանց հուզական խնամքը»,- միջոցառման ժամանակ իր խոսքում նշեց Ժողովրդավարության զարգացման հիմնադրամի տնօրեն Նաիրա Սուլթանյանը։

Միջոցառման ընթացքում ծրագրի մշտադիտարկման փորձագետ Հայկ Մկրտչյանը՝ կարևորելով հոգեսոցիալական ծառայության դերը կնոջ կյանքում սկսած նախածննդյան փուլից մինչև հետծննդաբերական շրջանը, նշեց որ ՀՀ-ում ծննդօգնություն իրականացնող կառույցներում հոգեսոցիալական ծառայությունների որակը, արդյունավետությունը և հասանելիությունը մեծ նշանակություն ունեն ոչ միայն մայրանալ պատրաստվող կանանց, այլև ապագա հայրերի և,  ընդհանրապես, ողջ ընտանիքի հոգեկան բարեկեցության համար։ Փորձագետը անդրադարձավ նաև փորձագիտական խմբի կողմից իրականացվող մշտադիտարկման գործընթացին։

Ծրագրի դասընթացավար, հոգեբան Անի Խուդոյանը ներկայացրեց բուժաշխատողների շրջանում մասնագիտական այրման երևույթը, մեջբերելով․ «Բուժաշխատողների աշխատանքի հիմքում մարդկանց հետ հուզական կոնտակտն է, ապրումակցումը, որն, անշուշտ, դրական հատկանիշ է և օգնում է այցելու — բուժաշխատող հարաբերություններում, սակայն միևնույն ժամանակ, կարող է հյուծել մարդուն՝ մեծացնելով այրման վտանգը»։